رابطه انسان و خدا مبتنی بر مفهوم سازی ابن سینا از واجب الوجود و مقایسه آن با قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل (Original Article)

نویسندگان

1 فارغ التحصیل دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه پیام نور ،تهران، ایران

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه پیام نور

10.22080/jre.2021.20900.1135

چکیده

در فلسفه ابن سینا خدا مفهومی کلی است به این معنا که واجب الوجود در عرض سایر موجودات و همسان و هم ردیف با آن ها نیست. لذا با اسناد هرگونه وصف یا ویژگی که مستلزم هم عرض قرار دادن واجب الوجود در کنار سایر موجودات باشد مخالف است. او عالی است که به انسان سافل توجه ندارد لذا فارغ از انسان، امیال و احساسات اوست از سوی دیگر انسان نیز از خدا تهی است و با واسطه می تواند او را بشناسد وحتی انسان اموری مانند عبادت و مناجات را به این دلیل انجام می دهد که قصد شباهت به عالی را دارد.

ابن سینا علی رغم آنکه همواره خدای اسلام و قرآن را پیش رو داشته است اما تنها به جنبه قدسیت و تعالی خداوند توجه کرده است و به تعامل بین خدا و انسان توجه اندکی نشان داده است لذا خدا تأثیر گذاری مستقیم در زندگی انسان ندارد، ارتباط تاریخی بین خدا و انسان وجود ندارد و مداخله خدا در عالم توسط عقول انجام می شود. بر خلاف خدای قرآن که علی رغم اینکه خدا در رأس یا کانون هستی، برترین حقیقت ماورای طبیعی، مسلط و محیط به همة هستی و تدبیر و ادارة هستی به دست اوست. بر این اساس، وجود خدا در مقام خالق، مالک حقیقی و مدبر آسمان‌ها و زمین، امری تردید‌ناپذیر است اما شخصی که به انسان توجه و لطف دارد؛ دست یافتنی است؛ انسان با او ارتباط برقرار می کند؛ منجی انسان از ضلالت و گمراهی به نور و هدایت است؛ پاداش دهنده و کیفر دهنده است؛ همه انسان ها را در روز معاد گرد می آورد؛ نیکوکاران را پاداش، و بدان را کیفر می دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


The Holy Quran. (1970). written by Osman Taha. Translated by Ayatollah Nasser Makarem Shirazi. Qom: Neshta (Bafrani)
Hassanzadeh, S. (1968). Seyr Va Tatavor Mafhome Khoda Az Dekart Ta Niche (The Evolution of the Concept of God from Descartes to Nietzsche). Tehran: Alam Publishing. (In Persian)
Ibn Sina, H. (1997).Elahiat Az Ketab Shafa (Theology from the Book of Healing). Research. Hassanzadeh Al-Amli. Ch 1. Qom: Islamic Propaganda Office Publishing Center. (In Persian)
Ibn Sina, H. (1960). Tabieat (Nature). Research by Al-Qanawati and Saeed Zayed. Cairo: Cairo University. (In Arabic)
Ibn Sina, H. (1984).Taalighat (Commentaries). Qom: Islamic Information Office in the Academic Hawza. (In Arabic)
Ibn Sina, H. (1983). Alesharat Va Altanbihat (Gestures and Punishments). Sharh Nasir al-Din Tusi. Sharh al-Sharh Qutbuddin Razi. Qom: Balagha Publications. (In Arabic)
Ibn Sina, H. (1944). Al-Mabda Va Al-Maad (Origin and Resurrection). By Abdullah Nourani. Tehran: Institute of Islamic Studies. McGill University: in collaboration with the University of Tehran. (In Arabic)
Ibn Sina, H.)n. d.(. Al-Najat Men Algharghe Fe Al-Bahr (Salvation from Drowning in the Sea of Misguidance). By Mustafa Effendi Al-Makawi and Sheikh Mohieddin Al-Sabri. Cairo: Cairo University. (In Arabic)
Javadi Amoli, A. (1961). Tasnim (Interpretation of Tasnim). Qom: Esra Publishing Institute. Third edition. (In Persian)
Karimi, A. (1974). Rabete Ensan Va khoda Az Didgahe Ibnsina Va Ghazali (The Relationship between God and Man from the Viewpoint of Ibn Sina and Al-Ghazali). Qom: Book Garden Institute, first edition, Journal of Shiite Comparative Theology. (In Persian)
Majlisi, M. (1983). Bihar Al-Anwar (Sea of Lights). Beirut: Al-Wafa Institute. (In Persian)
Mesbah Yazdi, M. (1970). Elahiat (Theology). Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute. (In Persian)
Sharif Razi, M. (1960). Nahj al-Balaghah (Approach to rhetoric). Translated by Mohammad Dashti. Qom: Mashhur Publications. (In Persian)
Stephanie, Z. (2010) .Rabete Ensan Va Khoda Dar Saye Elat Va Malol Az Didgahe Ibn Sina Va Suhrawardi (The Quality of Human Relationship with God in the Shadow of Cause and Effect According to Ibn Sina and Suhrawardi) .Tehran: Payam-e Noor University of Tehran. (In Persian)
Seyyed Hashemi, M. (2011). Koda Va Khelghat Jahan Az Didgahe Ibn Sina (God and the Creation of the World from the Perspective of Ibn Sina). Qom: Book Garden Institute, first edition .(In Persian)
Zabihi, M. (2006) .Mashiyat Elahi Az Didgahe Ibn Sina Va Mulla Sadra (Divine Providence from the Perspective of Ibn Sina and Mulla Sadra). Qom: Philosophical-Theological Research. (In Persian)