تحلیل دیدگاه فخرالدین رازی پیرامون سعادت قصوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل (Original Article)

نویسنده

استاد فلسفه و کلام، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

10.22080/jre.2021.20994.1143

چکیده

سعادت از مسائل چندتباری است: که در علوم متعدد درباره آن از حیثیات مختلف بحث می‌شود. روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیلی است. مراد از سعادت قصوی در این پژوهش بالاترین مرحله سعادت از دیدگاه فخر رازی است. او در آثار متعدد خویش به ویژه در مجلدات مختلف و نفیس "التفسیرالکبیر " از ملاک‌های متعددی برای دست‌یابی به سعادت معنوی سخن گفته است که اهم آن‌ها عبارت‌اند از: ترک امور ناشایست و انجام امور بایسته، فنای محض از هستی خویش، حصول صفات چهارگانه (ایمان، هجرت، جهاد با مال و نفس)، حصول محبت خدا، معرفت ذات، صفات و افعال الهی، شناخت حق لذاته، خیر و عمل به خیر، معرفت به درجه عالی جلال و اکرام الهی، تجلی جلال الهی برای بنده، استغراق در معرفت الهی، معرفت نسبت به ربوبیت و عبودیت به نحواتم، استغراق در عبودیت و عبادت الهی و اعراض از غیر خدا. فخر در این ملاک‌های قطعاً از متفکران بزرگ سلف خویش در سنت اسلامی مثل فارابی، مسکوییه و ابن‌سینا متأثر بوده است اما تأثیرش از غزالی بیشتر از متفکران دیگر بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Al-Ghazali, (2003). Kimia Al-Saada. Published in the collection of issues of Imam Al-Ghazali. Corrected revised by the School of Research and Studies. [In Arabic]
Al-Ghazali, M. (2006). Revival of the Sciences of Religion. commentary by Mohammad Wahbi Suleiman and Osama Amoura. Damascus: Dar al-Fikr. [In Arabic]
Al-Muskawiyyah, A. (1994). The Tahzib Al- Akhlagh Va Tathir Al- Aarag. By Emad Helali. Qom: Bidar. [In Persian]
al-Muskawiyyah, A. (2001). Treaties on Pain and Mind. Cairo: Religious Culture School. [In Arabic]
Fakhr Razi, (1985). Al- Nafs Va Al-Ruh Va Sharh Qawahoma. Research by Mohammad Saghir Hassan Al-Masoumi. Tehran. [In Arabic]
Fakhr Razi, (1987). Al-Mataleb Al-Aaliyah. Research by Ahmad Hejazi Al-Saqqa. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Arabi. [In Arabic]
Fakhr Razi, (2008). Al-Tafsir Al-Kabir. (33-volume collection published in 11 volumes) Beirut Lebanon: Darahiya Al-Tarath Al-Arabi. First Edition. [In Arabic]
Farabi, A. (1966). Treatise on the Proof of Enlightenment. Hyderabad Deccan: Press of the Ottoman Encyclopedia Assembly. [In Arabic]
Farabi, A. (1984). Fusus Al-Hikma. Edited by Sheikh Mohammad Hassan Al-Yasin. Qom: Bidar. [In Arabic]
Farabi, A. (1987). Al-Siyasah Al-Medina. Qom:  Al-Zahra. [In Arabic]
Farabi, A. (2002). Fusus Al-Hikma and Sharh. Sharh of Seyyed Ismail Hosseini. Tehran: Association of Cultural Works and Honors. [In Arabic]
Ibn Sina, (1984). Al-Mabda Va Al-Ma'ad. By Abdullah Nourani. Tehran: McGill University Institute of Islamic Studies in collaboration with the University of Tehran. [In Arabic]
Ibn Sina, (2021). Treatise on Happiness. A collection entitled Treatises of Sheikh Al-Ra'is Abu Ali Al-Hussein Ibn Abdullah Ibn Sina. Qom: Bidar Publications. [In Arabic]
Izadi, M. (2017). Reflections on Mulla Sadra's Works on Ultimate Happiness Taking a Quranic Approach. Religious anthropology, 38, pp. 85-104, DOI: 10.22034/ra.2018.29948 [In Persian].
Khademi, E. (2008). Analysis of the Meaning of Happiness from Farabi's Perspective. Philosophical-Theological Research, 38, pp. 81-107 [In Persian].
Khademi, E. (2010). Happiness According to Ibn Sina. Philosophy of Religion, 5, pp. 113-140 [In Persian].
Khademi, E. (2012). Saadat Ghasavi from the Point of View of Muskawiyyah.The wisdom of Esra, 11, pp. 171-191 [In Persian].
Khademi, E. (2014). Great happiness from Ghazali's Point of View. Philosophy and Theology, 47 (13), pp. 225-251 [In Persian].