فلسفه دین نیشیدا کیتارو: چالشی با فلسفه دین غربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل (Original Article)

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تبریز

10.22080/jre.2023.23605.1158

چکیده

در این نوشته سعی داریم نشان دهیم که فلسفه نیشیدا کیتارو فلسفه‌ای التقاطی است که در آن تفکر عقل‌گرای غربی از یک سو و تفکر شهودگرای شرقی از دیگر سو در هم تنیده است و فلسفه او ماهیتی دینی دارد. بنابراین، در فلسفه او فلسفه و دین قابل تفکیک از هم نیستند. خدا در نظر او موجودی متعال از جهان نیست بلکه به مثابه نیستی مطلق بنیاد واقعیت را تشکیل می‌دهد و خدا به مثابه رخدادی در درون نفس آدمی از طریق شهود درونی یافت می‌شود و نفس و خدا از یک سنخ هستند و آن نیستی مطلق است. در فلسفه دین نیشیدا خدا موجودی بیرون از عالم نیست بلکه بنیاد این عالم است. نیشیدا در کتاب تحقیقی درباب خیر تأکید دارد که دین امر فرعی در وجود و زندگی انسان نیست بلکه مهمترین جنبه وجود انسان است. نفس ما زندگی خودش را از دین می‌گیرد. به نظر وی نیاز دینی عمیق‌ترین و بزرگترین نیاز ذهن انسان است. او معتقد است که همه نیازهای ما مشتقاتی هستند که از نیاز دینی ناشی می‌شوند و رشد این نیازها حاصل بازگشت به آن{نیاز دینی} است. دین جدا از زندگی نفس یا خود وجود ندارد و نیاز دینی نیاز خود زندگی است. بنابراین، با مطالعه فلسفه دین نیشیدا به این نتیجه می‌رسیم که فلسفه دین او با ارائه تعریف خاص بودیستی از آن چالشی در برابر فلسفه دین رایج در مغرب زمین محسوب می شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اصغری، محمد (1400) مکتب کیوتو، تهران: ققنوس
اصغری، محمد (1394) امکان گفت‌وگو بین «مکتب کیوتو» و «حکمت اسلامی» در مجله حکمت معاصر سال ششم، شمارۀ چهارم، زمستان 1394،29 -51
اصغری، محمد (1392) جایگاه «خدا» در فلسفۀ نیشیدا کیتارو در پژوهشنامۀ فلسفۀ دین (نامۀ حکمت)، سال یازدهم، شمارۀ اول- بهار و تابستان 1392، صص 135-149.
Burns, Kevin (2006), Eastern Philosophy, Enchanted Lion Books.
Carter, Robert (2009), "God and Nothingness", Philosophy East & West, Vol. 59, No. 1.
Carter, Robert (2013), The Kyoto school: an introduction, Published by State University of New York Press, Albany
Heisig, James W. (1990)”The Religious Philosophy of the Kyoto School: An Overview Japanese Journal of Religious Studies”, Vol. 17, No. 1 (Mar., 1990), pp. 51-81
Heisig, James W. (2001), Philosophers of Nothingness: An Essay on the Kyoto School, USA: University of California Press.
Inagaki, Hisakazu and Jennings, J. Nelson (2000), Philosophical Theology and EastWest Dialogue, Amsterdam: Rodopi.
Nishid Rorty, Richard (2020) On philosophy and philosophers: unpublished papers, 1960–2000, Cambridge University Press
a, Kitarō (1960), an Inquiry into the Good, Yale University Press.
Nishida, Kitarō (1993), Last Writings: Nothingness and the Religious Worldview, Trans. David A. Dilworth, University of Hawaii Press.
Nishitani, Keiji (1991), Nishida Kitarō, University of California Press.
Nishitani, Keiji and Bragt, Jan Van (1983), Religion and Nothingness, University of California Press.
Rigsby, Curtis A. (2009), "Nishida on God, Barth and Christianity", Asian Philosophy, Vol. 19, No. 2.
Rorty, Richard (2020) On philosophy and philosophers: unpublished papers, 1960–2000, Cambridge University Press
Wilkinson, Robert (2009), Nishida and Western philosophy, Published by A shgate Publishing Limited A
Krummel, John W. M. (2015) Nishida Kitarō's Chiasmatic Chorology_ Place of Dialectic, Dialectic of Place-Indiana University Press
 Dalissier, Michel (2005)The Idea of the Mirror in Nishida and Dōgen at www.reseau-asie.c