تحلیل رابطه «اراده» با «باور» در اندیشه ویلیام جیمز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل (Original Article)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

2 استاد فلسفه، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران

10.22080/jre.2024.26567.1191

چکیده

وظیفه گرایی یکی از پیامدهای ارادی بودن باور است و لذا رابطه اراده و باور مورد توجه معرفت شناسان قرار دارد. پرسش اصلی این پژوهش نیز بررسی این رابطه از دیدگاه ویلیام جیمز است تا مشخص شود آیا از دیدگاه او عوامل غیرمعرفتی نیز باور موثرند؟ و در این بین، اراده و طبیعتِ ارادی بشر چه تاثیری بر باورهای فرد دارد؟ در این پژوهش به این نتایج رسیدیم که ویلیام جیمز با اراده گرایی مستقیم دستوریِ کلیفورد مخالف است اما خود نیز اراده گرا است. از دیدگاه او طبیعت احساسی ما نه فقط می تواند، بلکه بایستی بین فرضیه ها گزینش کند و البته این مهم فقط در مورد انتخاب های «اصیل» امکان پذیر است. از دیدگاه جیمز، پذیرش های پیشین، شهرت و مرجعیت دیگران، کاربرد عملی باور و تمایل ها در اراده معطوف به باور موثرند. او در مقابل کلیفورد که باور بدون کسب شواهد کافی را برنمی تافت، معتقد است ما باید تجربه کنیم و این تجربه را به تواتر برسانیم و با تفکر درباره نتایجی که از این تجارب به دست آمده است، به حقیقت دست پیدا کنیم. از دیدگاه او نقش اراده در اخلاق برجسته است و همچنین اراده در ارتباطات شخصی نیز نقش دارد. جیمز معتقد است گرایش ها و ایمان قبلی ما به یک واقعیت، نقشی فعال در تحقق آن واقعیت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • آذربایجانی، مسعود، (1383)، توجیه ایمان از دیدگاه ویلیام جیمز، پژوهش­های فلسفی-کلامی دانشگاه قم، سال ششم، شماره‌ اول: 16-3.
  • اخوان، مهدی و موسوی­زاده، سیدامین، (1394)، نقد و بررسی استدلال­های ویلیام جیمز در جستار «خواستِ باور»، جستارهای فلسفه دین، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال چهارم، شماره‌ اول (بهار و تابستان 1394): 14-1.
  • اکبری، رضا و خسروی، عباس، (1389)، تقریر ویلیام جیمز از شرطیه پاسکال، قبسات، سال پانزدهم، پیاپی55 (بهار1389): 120-95.
  • پویمن، پی. لوئیس (1396)، معرفت­شناسی: مقدمه­ای بر نظریه شناخت، ترجمه و تحقیق رضا محمدزاده، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  • جوادپور، غلامحسین، (1390)، اخلاق باور، رهیافتی به پیوند اخلاق و معرفت­شناسی، فصل­نامه‌ پژوهشی پژوهش­نامه‌ اخلاق، سال چهارم، شماره‌ 11(بهار 1390): 84-55.
  • جوادپور، غلامحسین، (1389)، پیش­زمینه­های معرفت­شناختی اخلاق باور، فصل­نامه‌ آیین حکمت، سال دوم، شماره مسلسل6 (زمستان 1389): 63-35.
  • شهاب، محمدهادی، (1387)، کشش­های عاطفی و عقلانیت ایمان و باور دینی از دیدگاه ویلیام جیمز، پژوهش­های فلسفی-کلامی، سال دهم، شماره‌ 2 (پیاپی38): 58-41.
  • صفری آبکسری، مهرداد، (1399)، بررسی دیدگاه ویلیام جیمز در اخلاق باور، فلسفه و کلام اسلامی، سال 53، شماره‌ دوم: 483-461.
  • صلواتی، عبدالله (1400)، تحول معرفت­شناختی فضای مجازی، تهران: انتشارات سمت.
  • کاپلستون، فردریک چارلز، (1388)، تاریخ فلسفه؛ از بنتام تا راسل، جلد هشتم، ترجمه‌ بهاءالدین خرمشاهی، چاپ ششم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  • کشفی، عبدالرسول، «دسته­بندی نظریه­های توجیه معرفت­شناختی»، نامه‌ حکمت، شماره‌ 8 (پاییز و زمستان 1385): 87-65.
  • یزدانی، عباس، (1387)، بررسی و نقد دیدگاه کلیفورد و جیمز درباره‌ عقلانیت باورهای دینی، قبسات، سال سیزدهم (پاییز1387): 136-119.

 

  • Clifford, William Kingdon, (1901), Lectures and Essays, vol 2, ed. Leslie Stephen and Frederick Pollock, New York, The Macmillan Company.
  • James, Wiliam, 1993, “The Will to Belive”, The Theory of Knowledge, Wadsworth Press.

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار