مقایسه قوه واهمه در فلسفه اسلامی با سیستم لیمبیک در علوم اعصاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل (Original Article)

نویسندگان

1 استادیار گروه آموزش الهیات دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد مهندسی شیمی، پدیده‌های انتقال، دانشگاه فردوسی مشهد

10.22080/jre.2024.26994.1198

چکیده

واهمه یکی از قوای باطنی انسان است که قابلیت ادراک معانی جزئی را داراست. این قابلیت در علوم اعصاب به سیستم لیمبیک نسبت داده شده است. از این‌رو تعریف و کارکرد واهمه در فلسفه اسلامی و سیستم لیمبیک در علوم اعصاب شباهت زیادی دارد. سیستم لیمبیک در حافظه و احساساتی مانند ترس، خشم و لذت نقش ایفا می‌کند. بنابراین گرچه نامی متفاوت برای ادراک معانی در علوم اعصاب و فلسفه اسلامی وجود دارد اما تعریف آن مشترک است. البته جهت اشتراک صرفاً به تعریف محدود نمی‌شود، و کارکردهای واهمه در فلسفه نیز مورد تأیید علوم اعصاب می‌باشد. اما در فلسفه اسلامی یافته‌های علوم اعصاب صرفا بعد مادی ادراکات واهمه را تبیین می‌کند. بر این اساس سوالی که در این پژوهش مطرح است این است که با توجه به یافته های علوم اعصاب آیا می‌توان از نظریات فلسفه اسلامی در مورد ادراکات واهمه استفاده کرد. بنابراین در این نوشتار سعی بر این است با روش توصیفی تحلیلی استحکام نظریات فلسفه اسلامی در مورد واهمه با یافته‌های علوم اعصاب مقایسه و بررسی شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابن­ سینا، (2007)، رسالة احوال النفس، مقدمه و تحقیق از فواد الاهوان، پاریس: دار بیبلیون.
ابن ­سینا، (1375)، الاشارات و التنبیهات، چاپ اول، قم: نشر البلاغه.
ابن‌سینا، (1404ق)، التعلیقات، بیروت، مکتبة الاعلام الاسلامى.
ابن­ سینا، (1404ق)،  الشفاء (الطبیعیات)، قم: مکتبة آیة الله المرعشى.
پژوهنده نجف‌آبادی، حسین، کرد فیروزجایی، یارعلی، سلیمانی امیری، عسکری، (1396) «بررسی ابعاد هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی قوه واهمه از منظر ابن‌سینا و ملاصدرا»، حکمت اسلامی، سال چهارم، شماره اول، ص9-30.
سالاری، یاسر، نجاتی، محمد، (1400)، «تحلیل و بررسی استقلال وجودی و کارکردی قوه واهمه»، ذهن، شماره87، ص163-184.
سهروردی، شهاب‌الدین، (1375)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، چاپ دوم، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
 شهرزورى، شمس‌الدین، (1372)، شرح حکمة الاشراق، چاپ اول، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
صدرالمتألهین، (1981م)،  الحکمــة المتعالیــة فـى الاسفــار العقلیـة الاربعـة، بیــروت: دار احیــاء التراث.
صدرالمتألهین، (1360)، الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق از سید جلال الدین آشتیانی، چاپ دوم، مشهد، المرکز الجامعى للنشر.
صدرالمتألهین، (1354)، المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
صدرالمتألهین، (1363)، مفاتیح‌الغیب، چاپ اول، تهران، موسسه تحقیقات فرهنگى.
طوسی، خواجه نصیرالدین، (1375)، شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات، قم: نشر البلاغ.
طوسی، خواجه نصیرالدین، حلی، (1371)، الجوهرالنضید، به تصحیح محسن بیدارفر، چاپ پنجم، قم: انتشارات بیدار.
Andrea E. Cavanna, Michael R. Trimble. (2006). The precuneus: a review of its functional anatomy and behavioural correlates, Brain, 129(3):564–583.
Brodal, per, The Central Nervous System, 5th edition, USA: University Oxford press, 2016.
Tyng, C.  M., Amin, H. U., Saad, M.  N. M., & Malik, A.  S. (2017). The influences of emotion on learning and memory.  Frontiers in Psychology, 8:1454. 
Joseph, R. (1990). The limbic system.  Emotion, laterality, unconscious mind. In A.  E.  Puente and C. R. Reynolds (series editors). Critical Issues in Neuropsychology.  Neuropsychology, Neuropsychiatry, Behavioral Neurology.  Plenum, New York.
Joseph, R. (1992). The limbic system: Emotion, laterality, and unconscious mind. Psychoanalytic Review, 79(3).
Miller LA, Lai R, Munoz DG.  (1998). Contributions of the entorhinal cortex, amygdala and hippocampus to human memory. Neuropsychologia. 36(11). 1247-56.
Armony, J. L. (2013). Current Emotion Research in Behavioral Neuroscience: The Role(s) of the Amygdala.  Emotion Review, 5(1), 104–115.
Trimble, M. R. (1993). Neuropsychiatry or behavioural neurology. Neuropsychiatry, Neuropsychology, & Behavioral Neurology, 6(1), 60–64.
Pickave, Martin, Shapiro, Lisa, (2012), Emotion and Cognitive Life in Medieval and Early Modern Philosophy, Oxford University Press.