خیر و شر و فهم بشر (نقد معرفت بشری در فهم خیر و شر بر اساس کتاب و سنت )

نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل (Original Article)

نویسنده

استاد فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ایران

10.22080/jepr.2025.28129.1232

چکیده

ما انسان‌ها روزانه با مسائل مختلفی مواجه می‌شویم که بسیاری از آنها را به خیر یا شر توصیف می‌کنیم. گاهی یک امر برای برخی خیر و برای برخی دیگر شر است. این اختلاف نظر، پرسشی اساسی ایجاد می‌کند که بر چه مبنای عقلانی یا اخلاقی این داوری‌ها صورت می‌گیرد. آیا مبنای داوری ما فطرت انسانی است؟ در حالی که همه انسان‌ها در اصل فطرت مشترک هستند و در زشت شمردن بسیاری از رذائل اخلاقی مانند ظلم و دروغ ودر مقابل زیبا شمردن اموری مانند عدل و راستی اتفاق نظر داریم اما در برخی موارد مانند جنگ اختلاف نظر داریم. برخی جنگ را خیر می‌دانند، در حالی که برخی دیکر آن را شر می‌دانند. این تناقض نشان می‌دهد که عقل انسانی به تنهایی ممکن است نتواند به درستی خیر و شر را تشخیص دهد.بنابراین، در مسائل اختلافی و پیچیده، عقل کامل‌تری لازم است که فراتر از عقل فردی انسان‌ها باشد. چنین عقل و دانشی، عقل کل است که از منبعی الهی سرچشمه می‌گیرد. در قرآن کریم نیز آمده است که "ای کسانی که ایمان آورده‌اید! پس ضرورت دارد در روش و منبع شناخت خیر و شر که محل نزاع فیلسوفان الحادی با الهیدانان است تجدید نظر کنیم و تنها به عقل بشری که اساس خیر و شر را منفعت یا ضرر این جهانی می داند بسنده نکنیم نگارنده در این مقاله بر اساس جهان بینی توحیدی وبه روش عقلی و نقلی ( بهره گیری از شواهد قرآنی و روایی) ثابت کرده است برخی امور را انسان‌ها نمی‌توانند به درستی تشخیص دهند. عقل انسانی گاهی تحت تأثیر امیال شخصی، قرار می‌گیرد و از مسیر عدالت منحرف می‌شود. بنابراین، در تشخیص خیر و شر واقعی، انسان‌ها به هدایت الهی نیاز دارند. پیامبران الهی که علم‌شان از وحی است، تنها کسانی هستند که می‌توانند حقیقت خیر و شر را به درستی بیان کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

کاوش‌های فلسفه و دین
دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6
دوره 3 شماره 2 پاییز و زمستان 1403
بهمن 1403
صفحه 175-187

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار