مقایسه و تطبیق تفسیر معاد جسمانی از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل (Original Article)

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه دانشکده الهیات، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه دانشگاه ایلام

3 دانشجوی دکتری فلسفه دانشگاه ایلام

10.22080/jepr.2025.28715.1264

چکیده

در حوزه‌ی فلسفه اقامه‌‌ی برهان برای اثبات مسائل از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و اثبات معاد جسمانی همواره در طول تاریخ به عنوان یک چالش اساسی، فراروی فلاسفه و متکلمین قرار گرفته است تا جایی که برخی از فلاسفه بزرگ اسلام در اثبات آن با براهین عقلی ناتوان بوده‌اند و صرفا برای التزام به شرع؛ نسبت به تحقق آن اعتقاد داشته‌اند. در این رهگذر فلاسفه‌ی بزرگی همچون ملاصدرا و علامه طباطبایی سعی داشته‌اند تا به موازات رعایت جانب شرع؛ برخی از اصول معاد جسمانی را با اقامه براهین عقلی اثبات نمایند و با وجود اینکه علامه در وادی فلسفه پیرو ملاصدرا می‌باشد؛ لکن در عرصه اثبات معاد جسمانی؛ برخی نظرات متمایز از وی را ارائه کرده است و بعضا تفاوت بنیادی در دیدگاه آنان برای اثبات معاد جسمانی نمایان است. ملاصدرا با تکیه بر نوآوری‌های فلسفی‌اش و علامه با انتخاب شیوه تفسیر آیه به آیه معاد، مسائل مربوط به معاد جسمانی انسان را تبیین کرده‌اند و هر دو این ادعا را دارند که شیوه‌ی آنها برای اثبات معاد جسمانی توسط فیلسوفان یا مفسران قبل از آنان مورد عنایت واقع نشده است. البته رهیافت آنان در حوزه معاد جسمانی، به صورت جامع و کامل تبیین کننده تمام مسائل مترتب بر آن نمی‌باشد و کماکان برخی از آرای آنان مورد بحث و نقد طالبان علم قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات