تز نظریه‌باری مشاهده و علم دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل (Original Article)

نویسنده

فارغ التحصیل کارشناسی ارشد فلسفه علم، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران و دبیر فیزیک در آموزش و پرورش، مهاباد، ایران.

10.22080/jre.2023.24801.1172

چکیده

در این مقاله نقش پیش فرض ها و ارزش های غیرمعرفتی، در نظریات مربوط به علم دینی مورد بررسی قرار می گیرد. با بررسی یکی از نقدهای دکتر باقری به نظریۀ علم دینی دکتر گلشنی، به صورت خاص، روی اثر و نقش آفرینی تز نظریه باری مشاهدات در مرحله‌ی تولید یافته‌های آزمایشگاهی تمرکز می شود. حداقل علی القاعده این اثر میتواند نقشی سازنده در دفاع از نظریه های مربوط به‌ علم دینی داشته باشد. اما با بررسی فرایند عمل علمی، به خصوص تکیه بر مفهوم مشاهدۀ آفاقیشدۀ آلن چالمرز (فیلسوف علم متاخر) روشن می شود که ازآنجاکه نتایج آزمایشگاهی دربردارندۀ پاسخ جهان‌اند، نظریه باری مشاهدات در این مرحله نمی‌تواند نقشی سازنده در دفاع از نظریه های مربوط به علم دینی داشته باشد. در ادامه، این نکته توضیح داده می شود که نتایج و مشاهدات آفاقی شده، مورد قبول همگان هستند و می توان نظریات را با توجه به این نتایج، مورد ارزیابی نسبتا بی طرفانه قرار داد. نکته ای که اغلب نظریات علم دینی از آن غفلت دارند، چراکه بر تز نظریه باری مشاهدات تاکید افراطی دارند و این تاکید افراطی، منجر به انکار داوری بیطرفانۀ نظریات علمی می گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Abdollahi, J., Sajadi, H. (2022). A critical examination of Douglas' argument to justify the involvement of non-epistemic values in science. Philosophical Thought. (in persian) http://jpt.modares.ac.ir/article-34-63987-en.html
Bagheri Noaparast, K. (2017). Review and Criticism of From Secular Science to Religious Science. Pizhuhish nāmah-i intiqādī-i mutūn va barnāmah hā-yi ̒ulūm-i insāni (Critical Studies in Texts & Programs of Human Sciences), 17(2), 1-17. (in persian)
Bhaskar, R. (2008). A Realist Theory of Science, Routledge.
Chalmers, Alan F. (1990) Science and its Fabrication, Open University Press, Milton Keynes. Translated by Mustafa Taqvi (in persian)
Golshani, M. (2011). Religious Science: Why?. Isra Hikmat, 2(4), 15-25. (in persian)
Golshani, M. (2011) From Secular Science to Religious Science, (Fifth Edition). Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies. (in persian)
Golshani, M. (2000) How to Make Sense of Islamic Science, American Journal of Islamic Social Science, 17(3): 1-21
Golshani, M. (2019). A Consideration of the Role of Religion in Science. Naqd Va Nazar, 24(94), 5-21. (in persian)
Golshani, M. (2005) Comment on ‘‘A Religiously Partisan Science? Islamic and Christian Perspectives’’, Theology and Science, Vol. 3, No. 1: 88-91
Hajizadeh, A. (2021). The Role of Non-Empirical Assumptions in Science and Its Consequences on the Idea of Local- Religious Science. Journal of Philosophical Investigations, 15(34), 100-121. doi: 10.22034/jpiut.2020.42279.2687 (in persian)
Hosni, H. Alipour, M. Movahed Abtahi, M. (2012). religious science; Views and considerations (in persian)
Feyerabend, P. (1958). An Attempt at a Realistic Interpretation of Experience, Proceedings of the Aristotelian Society, Volume 58, Issue 1, 143–170
Lacey, H. (2017). Distinguishing Between Cognitive and Social Values, in: Current Controversies in Values and Science, Edited by Kevin C. Elliott and Daniel Steel, Routledge: 15-30
Ladyman, J. (2002). Understanding philosophy of science. London: Routledge.
Plantinga, A. (1996). Science: Augustinian or D uhemian? Faith and Philosophy. Vol. 13, No.3, Pages 368-394. (in persian)
Popper, K. R. (1972). Objective Knowledge, Oxford: Clarendon Press Translated by Ahmad Aram (in persian)
Poostforush, M., Taqavi, M. (2021). Bhaskar's minimal methodology: an argument against relativism. Methodology of Social Sciences and Humanities, 27(109), 1-14. doi: 10.30471/mssh.2021.7648.2206 (in persian)
Reiss, J and Sprenger, J. (2020). "Scientific Objectivity", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2020 Edition), Edward N. Zalta (ed.), https://plato.stanford.edu/archives/win2020/entries/scientific-objectivity.
Stenmark, M. (2005). A Religiously Partisan Science? Islamic and Christian Perspectives, Theology and Science, 3(1): 23-38
Taqavi, M. (2018). Religious Science: A Reaction to Naturalistic Science. Philosophy of Science, 8(15), 27-48. (in persian)