تطبیق شناخت در معرفت دینی و فلسفه معاصر در قالب یک مدل مفهومی

نوع مقاله : مقاله مروری (Review Article)

نویسنده

پژوهشگر پژوهشکدة هنر، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، تهران، ایران

10.22080/jre.2024.25329.1178

چکیده

هر تلاشی جهت کندوکاو در نظریات شناخت ناگزیر از تفکیک دو مقوله هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی است. به‌علاوه، گریزی از پرداختن به نقش و جایگاه عقل جمعی (جنبه بشری) و وحی (جنبه الهی) در مقوله شناخت نیست و دستاوردهای دو مدعی اصلی در این وادی، باید از دیدگاه اندیشگانی فلسفه و ادیان مورد مداقه قرار گیرد.

این مقاله با ارائه مدلی دو بعدی به این مهم پرداخته و در آن، هستی‌شناسی (با سه مقوله اصلی شناخت: وجود، ظهور، و ثبوت) و معرفت‌شناسی (با سه ابزار اصلی شناخت: حس، عقل، و شهود) دو محور افقی و عمودی را تشکیل داده‌اند. حدود و ثغور و نحوة دستیابی به شناخت در معرفت دینی بر حسب گرایش و اعتقادات نحله‌های نه‌گانة مطرح (زهاد، فقها، علما، متکلمین، جدلیون، سوفسطاییان، متصوفه، عرفا و مفسرین)، از همین منظر با نه رویکرد غالب در فلسفة معاصر (جزمی، پدیدارشناسانه، علمی، گمانی، جدلی، نقدی، وجودگرایانه، زیباشناسانه و تأویلی) مقایسه شده است. اگرچه تاکنون هر یک از این جریان‌ها موضوع مباحث و مقالات بیشماری بوده‌اند اما هیچ‌گاه با این نگاه فراشمول با یکدیگر متناظر نشده‌اند تا چشم‌انداز روشنی از نسبت میان آنها فراهم گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار