ویتگنشتاین در برابرِ فریزر (بررسیِ مقایسه‌ای میان دیدگاهِ ویتگنشتاین و فریزر در باب رابطه‌یِ دین و عقلانیتِ علمی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی اصیل (Original Article)

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه اخلاق دانشگاه قم

10.22080/jre.2024.26269.1188

چکیده

فریزر و ویتگنشتاین معاصر یکدیگر بودند اما رویکردی یکسره متفاوت در باب ماهیت دین و عقلانیتِ برخاسته از علم داشتند. در نگاه فریزر، عقلانیت علمی معیار همه چیز است و از این رو دین را به کناری می‌نهد. نتیجه مقایسه فریزر میان جادو، دین و علم، انکار عقلانیت دینی را در پی دارد. انسان شناسی فریزر بر تبیین‌های علمی و عقل گرایانه استوار است. به باور او بشر پس از قرنها آوارگی در تاریخ، سرانجام علم، آن کلید زرینی که درهای گنجینه طبیعت را می‌گشاید به دست آورد. ویتگنشتاین براساس تفکر بنیادین خود در باب فرا عقلانی بودن ایمان، به نقد آراء فریزر می‌پردازد. او هرگونه تبیین عقلی و علمی‌‌ در باب دین را نمی‌‌پذیرد. به باور ویتگنشتاین بازی زبانی دین و بازی زبانی علم با یکدیگر متفاوت اند. فریزر نمی تواند عقلانیت دینداری باورمندان را با ملاک های عقلانیت در علم مقایسه کند و از این رو باورمندان را یکسره بر خطا ببیند و تحقیر کند. یکی از مشکلاتی که انسان علم گرا با آن روبه رو است، فهم باورهای مومنانه است. ویتگنشتاین اینکه علم باید معیار بی چون و چرا باشد را خرافه احمقانه دوران خود می‌داند و بر این باور است که انسان باید بیدار شود و علم زدگی راهی برای دوباره به خواب بردن بشر است. در این مقاله با تحلیل و بررسی آراء فریزر و ویتگنشتاین، در پی روشن ساختن محل نزاع و پاسخ ویتگنشتاین در برابر فریزر هستیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، بابک( 1375) کتاب تردید، نشر مرکز، تهران.
استرول، اوروم(1384)  فلسفة تحلیلی در قرن بیستم، ترجمة فریدون فاطمی، نشر مرکز، تهران.  
حسینی، مالک ) 1389)  ویتگنشتاین و حکمت، نشر هرمس، تهران.
فروند، ژولین(1368  ( جامعهشناسى ماکس وبر، ترجمه عبدالحسین نیک گهر، رایزن، تهران.
فریزر، جرج(1383)  شاخه زرین ،ترجمه کاظم فیروزمند ،انتشارات اگاه، تهران.
ملکیان، مصطفی  (1381 ) راهى به رهایى، تهران: نشر نگاه معاصر، تهران.
هادسون، ویلیام دانالد(1378 ) ویتگنشتاین، ترجمه ملکیان، گروس، تهران.
ویتگنشتاین، لودیگ(1385) کتاب آبی، مالک حسینی، نشر هرمس، تهران.
ویتگنشتاین، لودیگ(1388) درباره دین و اخلاق ، مالک حسینی، نشر هرمس، تهران.
 
Drury, M )1981(  Some notes on conversation with wittgenstein, Blackwell.
Glock ,  H (1996) A wittgenstein dictionary, Oxford.
Malcolm, N) 2001 ( Ludwig Wittgenstein: A Memoir, slarenbon press.
Malcolm, N (1964) It is religious belief that god exist?  In:  faith and philosophers, ed. John hick, London, Macmillan
Monk , R )2005(  in: Philosophy, Basic Readings, Edited by Nigel Warburton. Routledge.
Philips, D. Z) 1970( Faith and Philosophical Enquiry, London: R. & KP.
Sherry, Patrick )1972 (Is Religion Form of Life,  American Philosophical Quarterly, Vol. 9. No. 2.
Sorell, T )1994( Scientism: philosophy and the infatuation of science, routledge university press.
Stiver, D (1997) The philosophy of religios language, oxford, London.
Von wright, G.H (1982) Wittgenstein in relation to his times. Blackwell.
Wellmuth, J )1944( The nature and origins of scientism, milwaukee  university press.
Wiliams , R  )2015( Scientism: The new orthodoxy,  Bloomsbury  publication.
Winch, P) 1995( The Idea of a Social Science, 2nd edition, London: Routledge.
Wittgenstein, L )1989(  Culture and Value, Trans. P. Winc, Basil Black Well.
Wittgenstein, L )1974( On certainity,trans anscomb, black well.
Wittgenstein, L (1995) Remark on frazer golden bought, ed. rush rhee, franc. a.c.mils 
Wittgenstein, L (1998) philosophical investigation, Blackwell.
Wittgenstein, l (1978) lectures and conversation on aesthetic, psychology and religion belief, Blackwell.
Wittgenstein, L ) 1966) Lectute and conversation on aesthetic, psychology and religion belief, Blackwell.