1
استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2
استاد گروه ادیان و عرفان، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
10.22080/jre.2024.28031.1222
چکیده
مسئلة تجربة دینی یکی از مهمترین کنکاشهای دینپژوهی است. مکتب دینپژوهی اپسالا مدیون اندیشههای مؤثر ناتان سودربلوم در زمینۀ پدیدارشناسی دین است. وی که شخصیتی معنوی و علمی در عرصۀ دینپژوهی است، تمرکز بسیاری بر مفهوم امر قدسی دارد. از نگاه سودربلوم گوهر دین، تجربۀ دینی است که ویژگی اساسی آن، حضور قدسیت است. گرچه سودربلوم بر این باور است که خداوند خود را از طریق تجلیاتش در سیر تاریخیِ ادیان بهبشر مینمایاند و تاریخ در نگاه وی مساوی است با مکاشفۀ عام خداوند؛ اما مکاشفۀ خاص را از آنِ مسیحیت دانسته و مسیح را اوجِ تجلّیِ خداوند برای بشر میداند. با وجود این، سودربلوم در مقام اسقف اعظم کلیسای سوئد با بهچالش کشیدن انحصارگرایی کلیسا در موضوعِ مکاشفه، بهجای مفهوم غیرتاریخی و ثابتِ وحی از منظر کلیسا، بر مفهوم تاریخی و پویایی وحی از منظری عام و جهانشمول تاکید دارد. از چشمانداز سودربلوم تنها یک حقیقت واحد وجود دارد که در سیر تکاملی بهصُور متفاوتی پدیدار میشود. وی با روشِ نوعشناسی در پی تبیین این نکته است که آنیمیسم، عقیده بهمانا و باور بهخدای متعال، سه نوع مختلف اما موازیِ یکدیگر از تجربة دینی هستند. این پژوهش با تحلیل رویکرد تاریخی و پدیدارشناسانۀ سودربلوم بهصورتهای دینی، از سویی سبب از بین رفتن جمود و تعصب در زمینۀ انحصارگراییِ حقیقت دینی شده و از سوی دیگر با تأکید بر حقیقت یگانۀ هستی، امکان وحدت ادیان و تسامح بین بشر را نوید میدهد.
)